Wodka, wind & worries

Kazachstan, een land waar ik me het minst bij kon voorstellen en we inmiddels al lange tijd verblijven. Ik ben ervan gaan houden. Dagen rijden we door de leegte, afgewisseld met Sovjet lelijkheid in de vorm van imposante in onbruik geraakte betonnen graansilo’s en zware industrie. We rijden door de steppe met prachtige wolkenvelden en rijden meestal net tussen de onweersbuien en slagregens door. Geteisterd door de wind, gaten en grote tumbleweeds ontwijkend, kijk ik dan in mijn spiegel en zie Merijn met op de achtergrond een gordijn van donkerblauwe wolken die tot de grond reiken.  Elke kilometer zie ik een gedenkteken van mensen die langs de weg zijn omgekomen, die op de eentonige weg in slaap vallen en van de weg zijn geraakt denk ik. Dat is er voor ons niet bij, de wind houdt ons scherp en de tijd wordt gemakkelijk gevuld met reflecties over waar ik ben en wat ik meemaak.

Als we ergens stoppen komt er altijd wel een geïnteresseerde vragen waar we vandaan komen en waar we heen gaan. Kinderen worden op de motor gezet voor een foto. En aan het eind van de dag vinden we toch altijd een mooie plek om te kamperen, al dan niet met een vuurtje, toevallige vissers of passanten geven ons privacy. Heerlijk!

Behalve die ene keer dan aan lake Bailhash waar we een prachtig plekje aan het strand vinden. Terwijl we op onze stoeltjes aan het meer zitten komt er, al lallend, een nogal mollige zeemeermin aangespetterd. Eerst blijft ze in het water liggen in haar ondergoed, maar is op een gegeven moment de schaamte voorbij en wil graag met Merijn op de foto. Ook wil ze graag vanavond terugkomen om vis voor ons te maken maar we houden het af. Dat lukt niet echt. Uiteindelijk wordt ze gelukkig door een paar beschaamde vrienden opgehaald en terwijl wij ‘ s avonds ons potje koken slaapt zij waarschijnlijk haar roes uit.

En dan opeens doemt daar een surrealistische stad op, met hoge glazen gebouwen en futuristische architectuur: Astana, nu Nur-Sultan, genoemd naar de president die dit moderne deel van de stad in twintig jaar uit de grond heeft gestampt. Singapore van de steppe. Bizar. Hij ziet er trouwens uit als een vriendelijke, sympathieke man. Hij lijkt een beetje op Hans van Mierlo in zijn jonge jaren en glimlacht je toe vanaf de vele billboards.

We vinden een fijne plek in de stad waar we mede overlanders en andere toeristen ontmoeten. We hebben een gezellige tijd in een bont gezelschap. Een Rus, een Kazach, twee Slowaken, Pool, Hongaar, Canadees en wij. Er komt vodka en bier op tafel en er worden mooie verhalen gedeeld. De drank vloeit rijkelijk en als we de volgende dag naar het National museum gaan kijkt de bewaker mij geshockeerd aan. Terwijl Merijn omringd wordt door schoolgaande kinderen roept hij een vrouw erbij. Ik denk nog, dat is omdat hij mij niet mag fouilleren.  Maar zij vertaald en vraagt of ik gedronken heb. “Ja gisteren”, zeg ik lachend. “Je ruikt naar drank” zegt ze en de bewaker is onvermurwbaar. Ik moet het gebouw per direct verlaten.

De volgende dag vertrekken we richting Almaty, de oude hoofdstad. We rijden via Dolinka om een kijkje te nemen bij het Karlag museum over de grootste gulag van Kazachstan. We spreken hier af met de Slowaken, maar ze komen te laat. Wij krijgen een privé tour en raken flink onder de indruk van de geschiedenis die hier heeft plaatsgevonden. Toen de communisten de macht overnamen boden veel Kazachen verzet. Na de overwinning van de bolsjewieken, drie jaar later, sloegen velen van hen op de vlucht. Door collectivisering van landbouw en veeteelt in kolchozen, onbekend bij de nomadische bevolking, kwamen één miljoen kazachen om door ziekte en hongersnood: een kwart van de bevolking. Vervolgens werd hier, na Siberië, de grootste Gulag gevestigd. In een gebied van 17.000 km werd gedwongen arbeid ingezet in voor zware industrie, mijnbouw en grootschalige landbouw. Mensen moesten werken onder erbarmelijke omstandigheden in een vreselijk klimaat, in de zomer 50 en de winter -50 graden. Het is eigenlijk ongelooflijk dat het land nog steeds op goede voet staat met Rusland. Ze hebben flink misbruik gemaakt van de mensen en de ruimte hier. Een ander zwart hoofdstuk in de geschiedenis hier is bijvoorbeeld het enorme nucleaire testgebied Semipalatinsk in het noordoosten van Kazachstan, waarbij meer dan 400 atoombommen werden getest. Soms werden soldaten gebruikt bij de proeven. Zo werd in 1954 een regiment van 45.000 soldaten het gebied ingestuurd na een ontploffing, die binnen enkele dagen allemaal stierven. En ook mensen van nabijgelegen dorpen werden moedwillig gebruikt als proefkonijnen en uitgenodigd om naar de paddenstoelen te komen kijken. Proeven werden vaak uitgesteld tot er een wind stond in de richting van de stad. Nog steeds worden er misvormde kinderen geboren.

Samen met Bajkonur, de grootste raketlanceerplaats ter wereld en Ruslands trots (iedere maand is er een bemande lancering), trekt dit een vreemd soort toerisme. Een tour is duur en je moet een speciale vergunning aanvragen wat veel voorbereiding vraagt, maar je hebt altijd slimme vogels. Omdat de gebieden zo groot zijn proberen sommigen het gewoon, zoals twee grappige Duitsers die we ontmoeten in Astana, die eigen pakken en een geigerteller hebben meegenomen. -www.derphotograph.de/zentralasien-

Door de grootste verplaatsing van dissidenten en gedeporteerden, hele groepen mensen uit voormalig Soviet Staten maar ook Grieken, Joden en Koerden bijvoorbeeld, is Kazachstan nu het meest multiculturele land ter wereld. Dat zie je in het straatbeeld en het lijkt alsof het allemaal goed mixt. Zo ontmoeten we enkele dagen later in de workshop van Free Rider in Almaty Boris, met Duitse voorouders en familie in Kirgizië en het hele oosten van Rusland. Hij haalt steeds nieuw bier en later komt collega Tolik, van Koreaans/Russische komaf, terug van een bikefest. Ze nodigen ons uit naar een restaurant te gaan en we hebben een gezellige avond.

We zijn hier gekomen voor wat motoronderhoud, maar dit is inmiddels een lang oponthoud geworden. Als we naar een paar dagen de bergen ingaan naar het Big Almaty lake hikken beide motoren de berg op. We besluiten ze na te laten kijken bij een andere mechanic en wat een geluk, deze jongens zijn gespecialiseerd in DRZ’s. Racim, Pjotr en Ilya kennen elkaar uit hun tienerjaren, toen noemden ze zichzelf “motorbitches”. Met alleen geld voor benzine crossten ze dagen in de bergen en omgeving van Almaty en sliepen op hun motor. Ze zijn samen deze garage begonnen en hebben er negen in de schuur staan. Ze kijken naar onze motoren en na starten zeggen ze meteen dat Merijn’s motor erg slecht klinkt. De dag erna maken ze het blok open en komen tot de conclusie dat de krukaslagers en zuiger vervangen moeten worden. Voor mijn motor kijken ze de carburateur na. Onderdelen zijn niet te krijgen in Kazachstan. Wat een ellende. We zetten wat lijntjes uit op fora en faceboekgroepen van mede-overlanders en krijgen een stortvloed van reacties. Vele tips en hulp worden van alle kanten aangeboden. Het is hartverwarmend. Zelfs Neil, onze Ierse vriend met wie we de vorige reis stukken hebben gereden, bied hulp aan en heeft zelfs al stiekem naar een ticket gekeken.

Zo zitten we nu al ruim een week in Almaty, onderdelen worden besteld en volgende visa zijn aangevraagd. We lopen wat vertraging op maar hebben er alle vertrouwen in dat het goed komt. Morgen rijden we mee met Bert, een 67-jarige fysiotherapeut uit Goes die de macht van de zorgverzekeraars helemaal zat is, drie jaar geleden huis en haard verkocht heeft en vertrokken is. In zijn truck rijden we naar Bishkek voor een visa-run en kunnen we terecht bij andere Nederlanders die daar zijn. De koffie staat klaar!

Voor de geïnteresseerde: op de officiële website van het Alzhir museum, De gulag voor vrouwen en kinderen van dissidenten is er een interessante virtuele tour. https://museum-alzhir.kz/vtour2/tour.html